Artikel Vakblad De Medische Voet

Links: Cocky Hoogeveen, Rechts: Yvonne Bontekoning

Inleiding:

Dat we met rug- of schouderklachten naar de fysiotherapeut gaan vindt iedereen heel normaal. Ook kijkt niemand er raar van op dat we oefeningen krijgen om het probleem te verhelpen. Best vreemd dat we geen oefeningen toepassen voor standsafwijkingen van de tenen, zoals een hallux valgus. In dit artikel gaan wij daarom in op mogelijke therapieën, welke spieren getraind moeten worden en welke oefeningen geschikt zijn voor het recht(er) trainen van een hallux valgus.

Van een hallux valgus wordt gezegd dat het een progressieve aandoening is. Als je niets doet wordt de scheefstand steeds sterker met voet-, knie- en heupklachten als gevolg. Huidige therapieën zijn er niet opgericht om de scheefstand te verminderen. Oefentherapie in het buitenland en de eerste wetenschappelijke artikelen tonen echter aan dat je een scheve teen recht(er) kunt trainen.

Prevalentie

De prevalentie van hallux valgus is het grootst in vrouwelijke populaties in Westerse gemeenschappen waar veel modeschoeisel wordt gedragen. In geschoeide populaties neemt de prevalentie toe met de leeftijd. In geschoeide populaties heeft 23-33% van de volwassenen enige mate van een hallux valgus. Het komt zeven keer vaker voor bij vrouwen dan bij mannen.

De incidentie in de huisartsenpraktijk bij patiënten van 15 jaar en ouder is 1 per 1000 patiënten per jaar. In 80% van de gevallen is pijn de voornaamste klacht. De getallen die in de wetenschappelijke artikelen genoemd worden, gaan over de populatie die zodanige klachten heeft van een hallux valgus dat een arts geraadpleegd wordt. Een hallux valgus komt veel vaker voor bij geschoeide voeten dan ongeschoeide.

In de dagelijkse praktijk ziet een voetzorgverlener (podoloog, podoposturaal therapeut, podotherapeut of pedicure) mensen vaak in een eerder stadium. Het kan ook zijn de cliënt met een andere klacht (knie-, heup-, rug- of bijvoorbeeld nekklachten) bij de therapeut komt en dat bij het voetonderzoek een hallux valgus gezien wordt. Hallux valgus kan ook in de kindertijd ontstaan – juveniele hallux valgus genoemd. Hier gaat dit artikel niet over.

Risicofactoren hallux valgus

Opmerkelijk is dat de prevalentie van een hallux valgus in onderzoeken onder ongeschoeide populaties slechts 1-2% is. Veel wetenschappers proberen te achterhalen wat de risicofactoren voor het ontstaan van een hallux valgus zijn. Tabel 1 laat zien welke intrinsieke (persoonlijke kenmerken) en extrinsieke (factoren van buitenaf) oorzaken zijn/worden onderzocht. De conclusie is dat wetenschappers niet kunnen verklaren waarom sommige mensen helemaal geen hallux valgus ontwikkelen, anderen alleen aan één voet en weer anderen aan beide voeten.

Tabel 1. Potentiële factoren Pronatie van de voorvoet, een hypermobiele eerste straal of pes planus leiden tot meer druk aan de mediale zijde, maar er is geen wetenschappelijk bewijs dat dit altijd leidt tot een hallux valgus. Erfelijkheid en geslacht kunnen een rol spelen, zo ook de lengte van metatarsale I ten opzichte van de metatarsale II, evenals het type ronding van het kopje metatarsale I en metatarsus primus varus. Deze factoren lijken de gevoeligheid voor eerste straalhypermobiliteit, pes planus en ligamentlaxiteit te beïnvloeden. Wandelen met een lateraal geroteerde voethoek en gaan met excessieve pronatie leiden toe meer druk op de mediale zijde van MTP I.