Wat is een voorvoet varus? Welke effect heeft het op pronatie?
Een reden dat iemand geen baldruk onder MTP-I en/of MTP V heeft kan een varus stand van de voorvoet zijn ten opzichte van de achtervoet. Een varus stand van voorvoet is een inversie stand van de voorvoet ten opzicht van een neutraal hielbeen in het frontale vlak. We noemen dit ook wel onvoldoende voettorsie.
Op de foto zie je iemand in buiklig en wordt de achtervoet in een neutrale positie gehouden. De blauwe lijn is de hoek van de onderzijde van hielbeen (haaks op het midden van het hielbeen). De rode lijn is de hoek van de voorvoet ter hoogte van de metatarsalen. De rode lijn staat ten opzichte van de blauwe lijn een in inversie (heeft een varus stand).
Als EV testen wij niet direct de stand van de voorvoet ten opzicht van de achtervoet. We testen wel de mobiliteit van de voorvoet ten opzicht van de achtervoet in het frontale vlak. We testen de eversie van de voorvoet ten opzichte van de achtervoet. Te weinig eversie interpreteren wij volgens Larsen als te weinig voettorsie. Te weinig voettorsie betekent dat het contact moment van het MTP-I steunpunt verlaat is of er niet is. Dit heeft gevolgen voor de pronatie bewegingen van de achter- en voorvoet.
Rossner en Davis (2005) hebben onderzocht hoe vaak een voorvoet varus voorkomt bij mensen zonder voetklachten en welk effect een voorvarus stand heeft bij pronatie. Bij 51 proefpersonen was in 92% sprake van een voorvoet varus. De algemene hoge incidentie van voorvoet varus is in overeenstemming met gegevens gerapporteerd door anderen onderzoeken (Donatelli et al, Garbalosa et al).
Rossner en Davis hebben ook onderzocht of de mate van voorvoet varus gerelateerd is aan de mate van eversie van de calcaneus en het afvlakken van de voetboog (zakken van os naviculare) in de suspension (pronatie) fase van het gaan. De relatie tussen voorvoet varus en de achtervoet bij belasting is gebaseerd op het principe dat wanneer een voorvoet varus aanwezig is, de achtervoet zal blijven everteren totdat de voorvoet evenwijdig aan de grond is (er baldruk onder MTP-I is). Het is niet bekend of een voorvoet varus leidt tot middenvoet en/of achtervoet pronatie of dat overmatige midvoet/achtervoet pronatie gedurende een lange periode een voorvoet varus creëert.
Een bepaalde mate van voorvoet varus is normaal. In de studie werden voorvoet varus hoeken tot en met 8 graden ingedeeld bij de neutrale voorvoet varus hoek. 10% van de proefpersonen hadden hierdoor een “echte” voorvoet varus en bij belasting bleek hoe groter de voorvoet varus hoek hoe meer eversie van de calcaneus. Bij de neutrale voorvoet varus groep (69%) bleek er geen relatie met de mate van eversie. Anders gezegd. Er lijkt dus pas sprake van een compensatie patroon in de achtervoet vanuit een bepaalde mate van inversie in de voorvoet.
Opgemerkt moet worden dat de studie gezonde proefpersonen betrof. Het is onbekend of voetstructuurrelaties in een populatie met pathologieën of pijn dezelfde uitkomsten zouden vertonen. Een ander discussiepunt is in hoeverre altijd sprake is van een compensatie van het hielbeen naar eversie, of dat ook andere compensatie patronen, zoals endorotatie van de talus, mogelijk zijn.
Literatuur
Rossner Buchanan, Kirsten en Irene Davis. The Relationship Between Forefoot, Midfoot, and Rearfoot Static Alignment in Pain-Free Individuals. J Orthop Sports Phys Ther 2005;35:559-566
Donatelli R, Wooden M, Ekedahl SR, Wilkes JS, Cooper J, Bush AJ. Relationship between static and dynamic foot postures in professional baseball players. J Orthop Sports Phys Ther. 1999;29:316-325; discussion 326-330.
Garbalosa JC, McClure MH, Catlin PA, Wooden M. The frontal plane relationship of the forefoot to the rearfoot in an asymptomatic population. J Orthop Sports Phys Ther. 1994;20:200-206.